Cây Bạch Đồng Nữ – Clerodendrum fragrans Vent.
Mô tả, đặc điểm, kỹ thuật trồng, cách chăm sóc, tác dụng và những bài thuốc từ cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent.
I. Mô tả và đặc điểm của cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent.
1. Tên khác: Mò trắng, Mò mâm xôi, Bấn trắng.
2. Tên khoa học: Clerodendrum fragrans Vent.
3. Họ: Cỏ roi ngựa (Verbenaceae).
4. Bộ phận dùng: Rễ, lá, hoa.
5. Công năng, chủ trị: Thanh nhiệt, giải độc, khu phong trừ thấp, tiêu viêm. Rễ cây chữa gân xương đau nhức, mỏi lưng, mỏi gối, kinh nguyệt không đều, viêm túi mật, vàng da, vàng mắt. Dùng ngoài ngâm rửa trĩ, lòi dom. Lá cây chữa tăng huyết áp, khí hư bạch đới, Lá dùng ngoài trị vết thương, tắm ghẻ, chốc đầu. Hoa dùng trị ngứa.
Cây bạch đồng nữ có tên khoa học la Clerodendrum fragrans Vent.
6. Nguồng gốc và phân bố cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent.
Bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent phân bố chủ yếu ở vùng nhiệt đới, cận nhiệt đới châu Á như: Việt Nam, Ấn Độ, Thái Lan, Malaysia, Lào, Campuchia, Indonesia, Trung Quốc, …
Ở Việt Nam, Bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent có khoảng hơn 30 loài, mọc dại khắp quanh làng, chân đồi của các tỉnh miền Bắc lẫn miền Nam như: Lào Cai, Lạng Sơn, Quảng Ninh, Cao Bằng, Hà Nội, Phú Thọ, Ninh Bình, Thanh Hóa, Huế, Quảng Nam, Bình Dương, Lâm Đồng.
7. Đặc điểm của cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent.
Bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent thuộc loại cây dại, mọc thành bụi, cao khoảng 1m. Thân cây hình vuông, màu xanh nâu, không phân nhánh, có lông tơ mịn màu trắng ngà, càng về già càng nhẵn.
Lá cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent đơn từng chiếc, mọc đối, phiến lá hình trái xoan, rộng khoảng 8cm, dài khoảng 20cm, mép lá xẻ hình răng cưa đều. Gốc lá hình tim, chóp lá nhọn, mặt trên của lá nháp, màu xanh xám; mặt dưới lá có tuyến nhỏ và lớp lông tơ.
Lá cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent mọc đối, phiến lá hình trái xoan
Gân lá cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent nổi rõ, có 1 gân gốc và 4-5 đôi gân bên đan thành mạng lưới. Cuống lá dài 3- 10cm, có lông.
Hoa cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent mọc thành cụm ở ngọn thân, màu trắng, hồng nhạt hoặc ngả vàng, mùi thơm. Đài hoa nhỏ, nhẵn, màu nâu đất, hình phễu, dài 1,5 – 2,5cm, có lông và tuyến bên ngoài. Tràng màu vàng nâu, có ống hình trụ mảnh dài 2- 2,5cm, xẻ 5 thùy hình bầu dục. Nhị 4 thò dài ra ngoài tràng hoa, bầu nhẵn.
Quả hạch, hình cầu màu đen bóng, có đài màu đỏ. Bạch đồng nữ ra hoa vào tháng 5 – tháng 8 và ra quả vào tháng 9 – tháng 11.
II. Kỹ thuật trông và cách chăm sóc cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent.
Cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent còn được gọi là bạch đồng hay bạch đồng trắng, là một loài cây thân thảo thuộc họ Lamiaceae. Loài cây này phát triển hoang dã và được trồng rộng rãi để làm cây cảnh, thảo dược và trong y học truyền thống. Dưới đây là một số kỹ thuật quan trọng để trồng cây bạch đồng nữ thành công:
Cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent còn được gọi là bạch đồng hay bạch đồng trắng.
1. Kỹ thuật trồng cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent.
1.1 Chọn địa điểm phù hợp trồng cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent.
Đất nên thông thoáng, giàu dinh dưỡng, với độ pH tương đối trung tính hoặc nhẹ kiềm.
1.2 Chuẩn bị đất trồng cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent.
Loại bỏ cỏ dại và cỏ xương cá khỏi khu vực trồng cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent.
Trộn đất với phân hữu cơ để tạo ra một môi trường tốt cho sự phát triển của cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent.
1.3 Trồng cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent.
Trồng cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent bằng cách đặt cây mẹ hoặc cây con vào vùng trồng, đảm bảo rễ của cây không bị uốn cong hoặc bẹp.
Khoảng cách giữa các cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent nên là khoảng 15-30 cm để đảm bảo sự phát triển tốt.
2. Cách chăm sóc cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent.
Để chăm sóc cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent (hoặc còn gọi là bạch đồng) một cách hiệu quả, bạn cần tuân theo một số hướng dẫn sau:
Hoa cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent mọc thành cụm ở ngọn thân, màu trắng, hồng nhạt hoặc ngả vàng.
2.1 Ánh sáng và Địa điểm thích hợp để trồng cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent.
Đảm bảo cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent nhận đủ ánh sáng mặt trời mỗi ngày, ít nhất 4-6 giờ, để thúc đẩy sự phát triển và tạo ra lá nhanh chóng
Tránh đặt cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent trong vị trí nơi có nhiều gió mạnh, vì nó có thể gây hại đến cây.
2.2 Tưới nước cho cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent.
Cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent cần nước để phát triển, nhưng hãy tránh tưới quá nhiều. Đảm bảo đất luôn ẩm mà không bị ngập nước.
Hãy sử dụng hệ thống tưới tự động hoặc tưới nước vào buổi sáng để tránh việc lá ẩm qua đêm, điều này có thể gây ra các bệnh nấm.
2.3 Bón phân cho cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent.
Bón phân tỷ lệ thấp vào mùa xuân và mùa hè để tăng cường sự phát triển của cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent.
Sử dụng phân hữu cơ hoặc phân cỏ để cung cấp dinh dưỡng cần thiết cho cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent.
2.4 Cắt tỉa cho cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent.
Cắt tỉa đầu cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent mỗi mùa xuân để khuyến khích sự phát triển của cây và loại bỏ các cành cũ không còn hiệu quả.
2.5 Bảo vệ cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent.
Theo dõi cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent thường xuyên để phát hiện các bệnh và côn trùng gây hại. Sử dụng phương pháp hữu cơ hoặc hóa học để kiểm soát chúng nếu cần thiết.
2.6 Thu hoạch cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent.
Thu hoạch lá và cành bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent khi cần sử dụng trong ẩm thực hoặc y học truyền thống.
Lá cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent có thể được thu hoạch quanh năm, nhưng nên cắt cành vào mùa xuân và mùa hè để có lá tươi ngon nhất.
Cắt tỉa đầu cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent mỗi mùa xuân để khuyến khích sự phát triển của cây.
2.7 Bảo quản cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent.
Lá bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent có thể được sấy khô hoặc đóng gói tươi trong túi chân không để lưu trữ.
III. Tác dụng và những bài thuốc từ cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent.
Cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent hay còn gọi là mò hoa trắng, là thảo dược quen thuộc có thể điều trị hạ huyết áp, mụn nhọt, viêm gan, kinh nguyệt không đều… Vậy bạch đồng nữ là gì và tác dụng của nó như thế nào đối với sức khỏe. Bài viết này sẽ giải đáp những băn khoăn trên của bạn đọc.
1. Tác dụng từ cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent.
Cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent có chứa nhiều thành phần bên trong chúng. Có thể kể đến như flavonoid, tanin, coumarin, axit nhân thơm, aldehyd nhân thơm và dẫn chất amin có nhóm carbonyl. Bởi các thành phần này mà bạch đồng nữ dược liệu có vai trò rất lớn trong việc điều trị một số bệnh lý trong cơ thể.
Bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent là loại thảo mộc có tác dụng hạ huyết áp bởi tác dụng làm giãn các mạch máu ngoại vi.
1.1 Cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent có tác dụng theo Y học cổ truyền.
Bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent là bài thuốc có vị đắng, tính hàn. Nó thuộc hai kinh tâm, tỳ. Bạch đồng nữ là loại thảo mộc có tác dụng hạ huyết áp bởi tác dụng làm giãn các mạch máu ngoại vi. Bên cạnh đó, nó còn có tác dụng làm lợi tiểu, ngăn chặn phản ứng viêm do phenol gây ra trên tai thỏ.
Ngoài ra, thảo dược này còn có tác dụng giảm đau hiệu quả. Lá cây trước khi ra hoa sẽ có khả năng giảm đau mạnh hơn cây sau khi ra hoa.
Một công dụng khác không thể không kể đến đó là bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent tiêu viêm phụ khoa. Nó có khả năng điều trị kinh nguyệt không đều, viêm loét tử cung, bệnh phụ nữ, mụn nhọt, viêm mật vàng da. Ngoài ra, đây cũng là một bài thuốc có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, khu phong, trừ thấp, tiêu viêm.
1.2 Cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent có tác dụng theo Y học hiện đại.
Bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent có những tác dụng dược lý trong thực nghiệm trên động vật như sau:
Tác dụng chống viêm cấp tính rõ rệt trong mô hình gây viêm tai thỏ với phenol và gây phù chân chuột cống trắng với kaolin.
Tác dụng chống viêm mạn tính tương đối yếu trong mô hình gây u hạt thực nghiệm với amian ở chuột cống trắng
Không có tác dụng gây thu teo tuyến ức chuột cống non. Tác dụng này là một trong những đặc điểm của những thuốc ức chế miễn dịch.
Tác dụng kháng nguyên sinh động vật trong thí nghiệm với Entamoeba histolytica.
Tác dụng hạ huyết áp do gây giãn mạch ngoại vi, và tác dụng lợi tiểu.
Tác dụng hạ đường huyết trên chuột cống trắng và gây giảm đau trong thí nghiệm tấm kim loại nóng trên chuột nhắt trắng.
Tác dụng ức chế co thắt cơ trơn ruột động vật cô lập gây bởi histamin và acetylcholin.
Tác dụng ức chế co thắt cơ trơn ruột cô lập chuột lang gây bởi acetylcholin và histamin.
Cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent hay còn gọi là mò hoa trắng.
2. Những bài thuốc từ cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent (cây mò trắng)
Cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent hay còn gọi là mò hoa trắng, mò trắng là thảo dược quen thuộc có thể điều trị mụn nhọt, viêm gan, kinh nguyệt không đều… Tuy an toàn nhưng vẫn có trường hợp không được sử dụng. Bà con cần phải biết cách sử dụng đúng thì mới phát huy được khả năng chữa bệnh của nguyên liệu này.
2.1 Cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent điều trị huyết áp cao.
Mỗi ngày dùng từ 12 đến 16g bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent sắc nước để uống hết trong ngày. Kiên trì trong 1 thời gian sẽ thấy các chỉ số huyết áp có sự cải thiện rõ rệt.
2.2 Cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent điều trị bệnh bạch đới, khí hư.
Chuẩn bị: 20g bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent, 10g trần bì, 10g ngải cứu, 10g ích mẫu, 10g hương phụ. Cho tất cả nguyên liệu đem sắc với 1 lít nước và dùng để uống trong ngày. Áp dụng liên tục từ 2 đến 3 tuần sau khi có kinh.
Cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent là loại thảo dược rất tốt cho sưc khỏe.
2.3 Cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent điều trị đau bụng kinh, kinh nguyệt không đều:
Chuẩn bị: 2g bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent, 2g ngải cứu, 2g ích mẫu, 2g hương phụ. Tiến hành sắc nguyên liệu trong 1 giờ cho thành cao lỏng với lưu lượng khoảng 20ml. Cho cao lỏng vào ống đựng 10ml rồi bỏ vào nồi đun sôi lên. Dùng để uống hằng ngày, trước khi có kinh 10 ngày.
2.4 Cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent điều trị sưng nóng, đỏ khớp.
Chuẩn bị nguyên liệu: 80g bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent, 8g tầm xuân, 120g dây gấm, 8g cà gai leo, 8g đơn răng cưa, 8g cành dâu và 8g đơn tướng quân. Dùng nguyên liệu sắc lên uống và chia ra uống 2 lần mỗi ngày.
2.5 Cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent điều trị vàng da, tổn thương niêm mạc mắt.
Chuẩn bị: 10g rễ bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent rửa thật sạch. Cho nguyên liệu vào nồi đun với 400ml nước cho đến khi còn 200ml thì tắt bếp. Chia ra uống trong 2 lần mỗi ngày.
2.6 Cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent điều trị mụn nhọt, lở ngứa, chốc đầu.
Lấy 1 nắm cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent rửa thật sạch. Bỏ vào nồi nấu khoảng 15 phút cho các tinh chất tan ra trong nước. Dùng để tắm gội và ngâm rửa hằng ngày.
Cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent điều trị mụn nhọt, lở ngứa, chốc đầu rất hiệu quả.
Những lưu ý khi sử dụng cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent.
Không sử dụng quá nhiều, mỗi ngày chỉ lên uống 12-16g cây bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent là đủ. Người đang mang thai, người chức năng gan, thận kém… không nên dùng loại thảo dược này. Những người dị ứng với cây bạch đồng nữ không nên sử dụng các bài thuốc có thành phần bạch đồng nữ – Clerodendrum fragrans Vent.
