Cây Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck

Đặc điểm, tác dụng, kỹ thuật trồng và cách chăm sóc cây Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck.

Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck là loại bưởi được trồng tại Thôn Hoàng Trạch xã Mễ Sở, Văn Giang Hưng Yên. Là giống bưởi ngọt có từ lâu đời rồi mà chỉ có làng Hoàng trồng mới ra trái ngon và ngọt nhất. Quả bưởi rất to ( gấp 3 quả bưởi Diễn), vỏ mỏng, múi to mọng, ăn ngọt dịu đậm đà, nhiều nước. Rất thích hợp trong những bữa tráng miệng gia đình hoặc làm quà biếu. Giống Bưởi Hoàng là giống bưởi ngọt, không the, được thu hoạch vào tháng 10 – 11, cây giống sau 18 tháng có thể thu hoạch.

Cây Bưởi Hoàng có tên khoa học là Citrus grandis (L.) Osbeck.

I. Đặc điểm và tác dụng của cây Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck.

1. Đặc điểm và nguồn gốc cây cây Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck.

1.1. Nguồn gốc xuất xứ của giống Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck.

Cây Bưởi hoàng có tên khoa học là Citrus grandis (L.) Osbeck, thuộc chi cam chanh, có nguồn gốc từ thôn Hoàng Trạch, xã Mễ Sở, huyện Văn Giang, Hưng Yên. Là giống bưởi được truyền qua nhiều thế hệ, và trở thành nét đặc trưng khi nhắc đến Hưng Yên.

1.2. Đặc điểm của cây Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck.

1.2.1. Đặc điểm hình thái của cây Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck.

Cây Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck thuộc cây thân gỗ, có chiều cao trung bình khoảng 2,5m, có tán và cành rộng. Quả có dạng hình tháp cao, đáy quả rộng là điểm nổi bật để nhận biết giống bưởi hoàng, trọng lượng của bưởi hoàng khá nặng từ 1,5 – 2,3kg mỗi quả. Đối với vỏ bưởi hoàng có màu xanh nhạt, khi chín sẽ chuyển dần sang màu vàng rơm trong rất đẹp mắt. Bên trong tép bưởi có màu trắng ngà, từng tép bưởi đều rất mọng nước, ăn dai dai, dễ tách. Bưởi hoàng có mùi vị ngọt mát, không bị the, đắng, rất đặc biệt, điểm nổi bật của bưởi hoàng mùi hương dịu nhẹ làm người ta nhớ mãi không quên.

1.2.2. Đặc điểm sinh trưởng của cây Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck.

Cây Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck thuộc cây trồng lâu năm, có tuổi thọ trung bình cao (từ 15 – 20 năm). Có tốc độ sinh trưởng nhanh, có thể phát triển ở mọi điều kiện môi trường khác nhau. Chính vì vậy, bưởi hoàng không đòi hỏi nhiều công sức và thời gian chăm sóc. Cây thường thu hoạch vào tháng 10 hoặc tháng 11, một ưu điểm của Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck so với các loại bưởi khác là sau 18 tháng bưởi đã có thể cho trái thu hoạch.

Cây Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck có nguồn gốc từ thôn Hoàng Trạch, xã Mễ Sở, huyện Văn Giang, Hưng Yên.

2. Những tác dụng mà Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck mang lại.

2.1. Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck có giá trị làm đẹp.

Trong quả Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck có chứa nhiều vitamin và chất xơ giúp cơ thể tạo ra nguồn năng lượng tích cực, rất có lợi trong quá trình giảm cân. Các tinh dầu có trong bưởi hoàng còn được tận dụng làm nhiên liệu quan trọng giúp trẻ hóa làn da, mỹ phẩm làm đẹp của phái nữ.

2.2. Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck rất có lợi cho sức khỏe.

Ăn bưởi thường xuyên sẽ giúp cơ thể tăng cường khả năng miễn dịch, chống lại được một số loại bệnh như cảm, hạ sốt, rối loạn đường tiêu hóa, đau dạ dày, … Tinh dầu trong bưởi còn giúp bạn giải tỏa được căng thẳng, stress, cải thiện chứng mất ngủ, giúp bạn có giấc ngủ sâu hơn, tràn đầy năng lượng mỗi khi thức dậy.

Các chất khoáng và vitamin có trong bưởi sẽ giúp bạn phòng ngừa được một số loại ung thư nguy hiểm, đồng thời có công dụng điều hòa các chất độc trong cơ thể, đào thải ra ngoài.

2.3. Cây Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck có giá trị kinh tế cao.

Hiện nay, thị trường trái cây nước ta đang được mở rộng cả trong và ngoài nước, nên Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck có 1 thị trường tiêu thụ rộng lớn. Đồng thời, bưởi hoàng sau 18 tháng có thể cho trái thu hoạch, đây được xem là lợi thế khi trồng bưởi hoàng so với những giống bưởi khác phải mất nhiều thời gian hơn.

Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck còn được sử dụng trong công nghiệp để sản xuất các loại trái cây sấy, hay làm nước ép trái cây, chính vì vậy mang tới cho người trồng vườn nguồn thu nhập đáng kể, nâng cao giá trị kinh tế cho nghề trồng bưởi.

Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck thuộc cây thân gỗ, có chiều cao trung bình khoảng 2,5m.

II. Kỹ thuật trồng và cách chăm sóc cây Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck.

1. Kỹ thuật trồng cây Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck.

1.1. Tiêu chuẩn chọn giống Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck:

Để có những sản phẩm bưởi chất lượng cao, đáp ứng được các yêu cầu của thị trường trong nước và phục vụ xuất khẩu, nhà nông cần chú ý tới xuất xứ và chất lượng giống.

Cây bưởi chiết: Đường kính từ 1 – 1,5cm, cao khoảng 60 – 80cm, có 2-3 cành cấp 1 được ươm trong bầu, có rễ thứ cấp mới được đem đi trồng.

Cây bưởi ghép: Đường kính gốc ghép từ 0,8 – 1cm, cành cao khoảng 25 – 30cm, khỏe mạnh sạch sâu bệnh.

1.2. Thời vụ và mật độ trồng cây Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck:

Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck trồng thích hợp nhất vào 2 vụ mùa trong năm đó là:

Vụ Xuân: Tháng 2, 3, 4.

Vụ thu đông: Tháng 8, 9 ,10.

Đối với loại đất thịt tơi xốt thì khoảng cách phù hợp giữa 2 cây trồng là 5x5m (400 cây/ha) tương đương 15 cây trên 1 sào bắc bộ. – Còn đối với loại đất đồi chắc, cằn thì khoảng cách là 4,5×4,5m (500 cây/ha) tương đương 18 cây trên 1 sào bắc bộ.

1.3.  Làm đất và đào hố trồng cây Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck:

1.3.1. Làm đất cày bừa kĩ, nhặt sạch cỏ:

Lên luống cách nhau 5m có hình mui luyện, rãnh rộng 30 – 40cm, sâu 20cm, tâm luống cao 30 – 40cm so với đáy rãnh.

Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck thuộc cây trồng lâu năm, có tuổi thọ trung bình cao (từ 15 – 20 năm).

1.3.2. Đào hố đắp ụ:

Đào hố nơi đất xấu có kích thước: 80x80x60cm (rộng, dài, sâu).

Đào hố nơi đất tốt: 60x60x50cm Nơi chân đất thấp thì phải đắp ụ, ụ cao từ 50 – 60cm, đường kính ụ rộng từ 0,8 – 1m.

1.4. Phân bón lót cho cây Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck:

Phân chuồng hoai mục: 20-30kg(40kg).

Super lân: 1kg.

Vôi bột: Tùy theo pH của đất để xác định lượng vôi bột cần bón. Bà con nên xác định pH trước khi quyết định bón vôi. Thông thường nếu pH.

1.5. Kỹ thuật trồng cây Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck:

Hố phải đào trước khi trồng khoảng 1 tháng, Trộn đều toàn bộ lượng phân ở trên với lớp đất trên mặt, sau đó cho xuống đáy hố, tiếp theo lấp đất thành ụ cao so với mặt hố 15 – 20 cm. Vét một hố nhỏ đặt bầu rồi lấp đất cho chặt. Sau đó cắm cọc chéo chữ X vào cây và buộc để tránh làm lay gốc làm chết cây chết cây. Sau đó dùng mùn rác, cỏ khô phủ kín gốc rồi tưới đẫm nước cho cây tối thiểu 1lần/1ngày đến khi cây hồi phục sinh trưởng. Sau đó tuỳ điều kiện sinh trưởng và thời tiết để tưới (đặc biệt chú ý trong 30 ngày đầu tiên sau trồng).

Cây Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck giống.

2. Kỹ thuật chăm sóc cây Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck:

2.1 Kỹ thuật chăm sóc định kỳ cho cây Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck:

Tưới nước cho cây Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck: cần cung cấp đủ nước cho cây nhất là trong mùa khô, khi trái đang lớn và lúc quả sắp chín. Phòng trừ cỏ dại: Phủ gốc bằng cỏ, rác, cây phân xanh… để hạn chế cỏ dại; xới phá váng sau mỗi trận mưa to. Làm cỏ vụ xuân tháng 1-2 và vụ thu tháng 8-9, xới sạch toàn bộ diện tích một lần/vụ; một năm xới gốc 2-3 lần.

2.2. Kỹ thuật Cắt tỉa, tạo hình cho cây Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck:

2.2.1. Cắt tỉa cho cây Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck trong thời kỳ chưa mang quả:

Việc cắt tỉa được tiến hành ngay từ khi trồng.

Để có được dạng hình hợp lý, cần thực hiện theo các bước sau:

Tạo cành cấp 1: Khi cây con đạt chiều cao 45 – 50 cm, cần bấm ngọn để tạo cành cấp 1. Chỉ để lại 3 – 4 cành cấp 1 phân bố tương đối đều về các hướng. Các cành cấp 1 này thường chọn cành khoẻ, ít cong queo, cách nhau 7 – 10 cm trên thân chính và tạo với thân chính một góc xấp xỉ 45 – 60độ để khung tán đều và thoáng.

Tạo cành cấp 2: Khi cành cấp 1 dài 25 – 30 cm, ta bấm ngọn để tạo cành cấp 2. Thông thường trên cành cấp 1 chỉ giữ lại 3 cành cấp 2 phân bố hợp lý về góc độ và hướng.

Tạo cành cấp 3: Cành cấp 3 là những cành tạo quả và mang quả cho những năm sau. Các cành này phải khống chế để chúng không giao nhau và sắp xếp theo các hướng khác nhau giúp cây quang hợp được tốt.

Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck trồng thích hợp nhất vào 2 vụ là, vụ xuân và vụ thu đông.

2.2.2. Cắt tỉa cho cây Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck trong thời kỳ mang quả:

Cắt tỉa sau thu hoạch: Được tiến hành sau khi thu hoạch quả. Cắt tỉa tất cả các cành sâu bệnh, cành chết, cành vượt, những cành quá dày, cắt tỉa bớt cành cấp 1(nếu số cành cấp 1/cây quá dày) sao cho cây có bộ khung tán cân đối.

Cắt tỉa vụ xuân: Được tiến hành vào giữa tháng 1 đến giữa tháng 3 hàng năm: Cắt bỏ những cành xuân chất lượng kém, cành sâu bệnh, cành mọc lộn xộn trong tán, những chùm hoa nhỏ, dầy, dị hình.

Cắt tỉa vụ hè: Được tiến hành từ tháng 4 đến hết tháng 6.

Cắt bỏ những cành hè mọc quá dày hoặc yếu, cành sâu bệnh, tỉa bỏ những quả nhỏ, dị hình.

2.3 – Kỹ thuật bón phân cho cây Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck:

2.3.1. Hàng năm cần bón thúc vào thời điểm:

Bón cơ bản (tháng 8 – tháng 11): Phân hữu cơ + lân Super + vôi.

Bón đón hoa, cành xuân từ 15/1 – 15/3: Đạm urê + kali.

Bón thúc tăng trọng quả vào tháng 5 – tháng7: Đạm urê + kali.

2.3.2. Ngoài ra bón cho cây Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck sau khi thu hoạch làm cây nhanh chóng phục hồi, lượng bón thúc như sau:

Ure: 0,1 – 0,2 kg/cây.

Super lân: 0,2 – 0,5 kg/cây.

Kali: 0,1 – 0,3kg/cây.

Các năm sau lượng phân tăng theo tuổi cây, năng suất quả và tuỳ thuộc loại đất.

2.3.3. Cách bón phân cho cây Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck:

Bón phân hữu cơ cho cây Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck: đào rãnh xung quanh cây theo hình chiếu của tán với bề mặt rãnh rộng 30 – 40 cm, sâu 20 – 25 cm, rải phân, lấp đất và tưới nước giữ ẩm. Hoặc có thể đào 3 rãnh theo hình vành khăn xung quanh tán để bón, năm sau bón tiếp phần còn lại.

Bón phân vô cơ cho cây Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck: khi đất ẩm chỉ cần rải phân lên mặt đất theo hình chiếu của tán cách xa gốc 20 – 30 cm, sau đó tưới nước để hoà tan phân. Khi trời khô hạn cần hoà tan phân trong nước để tưới hoặc rải phân theo hình chiếu của tán, xới nhẹ đất và tưới nước.

Lần 1 (sau khi thu hoạch): bón theo vành mép tán, đào rãnh sâu 20cm, rộng 30cm. Các loại phân trộn đều cho vào rãnh lấp kín đất, tủ rơm giữ ẩm.

Bón thúc vào lần 2 và 3: Trộn đều các loại phân hóa học rải đều trong vòng tán cây, xới đất sâu 4-5cm vùi đất lấp kín, tủ rơm rác giữ ẩm. Bón phân xong tưới nước đều đặn, vừa phải cho phân tan để cây hấp thụ từ từ. Chú ý không nên tưới quá nhiều nước cho cây vì nếu thừa nước cây sẽ ra đọt non ảnh hưởng đến việc xử lý ra hoa.

Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck có giá trị làm đẹp.

2.4. Phòng trừ sâu bệnh cho cây Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck:

Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck thường bị một số loại sâu bệnh phá hoại như:

Bệnh nấm, sâu vẽ bùa, sâu đục thân, cành, nhện đỏ, nhện trắng, ruồi đục quả, bệnh chảy gôm, bệnh khô cành, quả ám khói…

Bệnh nấm: Trên lá có đốm màu gỉ sắt, thân có các đốm đen. Sử dụng thuốc SCORE hoặc Sun phát đồng 1% phun 3 ngày một lần cho tới khi khỏi bệnh.

Bệnh sâu đục thân, cành: Quét vôi vào gốc cây và thân cây, dung xilanh tiêm phun trực tiếp vào lỗ sâu đục bằng thuốc Supracide 0,2%.

Sâu vẽ bùa: Dùng Selecron phun lên lá. Thuốc này có tác dụng với cả sâu ăn lá, nhện đỏ và các loại sâu khác.

Rệp: Khi phát hiện có rệp, phun ngay Selecron ba ngày liên tục.

Ruồi đục quả hút dịch làm quả thối: Thời gian xuất hiện vào tháng 7-10. Dùng bả Naled 5% + Metyl Eugnol 95% cho 100m2.

Bọ xít các loại: Phun Sherpa 0,2% hoặc Dipterex 0,3%. Ngoài ra nếu thấy các loại côn trùng ít có thể bắt bằng tay và tiêu diệt.

Bệnh muội đen thân, cành, lá, quả: Thời gian xuất hiện từ tháng 2-10. Phun Boocdo 1% hoặc Sun phát đồng 1% kết hợp với cắt tỉa cho thưa tán lá, cành.

Bệnh chảy mủ gôm: Thời gian gây hại từ tháng 4, 5, 9, 10. Phun Aliette 0,3% lên thân, cành tuần 1 lần cho tới khi khỏi v.v…

2.5. Thu hoạch và bảo quản Bưởi Hoàng – Citrus grandis (L.) Osbeck:

Nên thu hoạch vào lúc trời mát và nhẹ tay, tránh lúc trời nắng gắt làm các tế bào tinh dầu căng dễ vỡ, không nên thu hái quả sau cơn mưa hoặc có sương mù nhiều vì quả dễ bị ẩm thối khi tồn trữ.

Dụng cụ thu hoạch như kéo cắt liền giỏ để thu hoạch trái, không được để rơi trái xuống đất. Khi thu hoạch nên mang bao tay vải tránh móng tay làm vết thương trái và dùng giỏ nhựa loại 20kg.

Kéo cắt nên làm sạch khuẩn bằng Natri Hypocloric Sodium (NaOCl) trước khi dùng. Tất cả dụng cụ sau khi thu hoạch phải lau chùi sạch sẽ để vào chỗ ngăn nắp.

Nên bao trái bằng lưới polostirenhặc giấy báo mềm tránh va chạm khi vận chuyển làm hỏng trái trước khi đóng gói bằng thùng carton.

Bảo quản bưởi ở nhiệt độ 100C ±10C, ẩm độ 90 ÷ 95%.