Cây Bạc Hà – Mentha arvensis L
Mô tả, đặc điểm, kỹ thuật trồng, cách chăm sóc, tác dụng và những bài thuốc từ cây bạc hà – Mentha arvensis L
I. Mô tả và đặc điểm của cây bạc hà – Mentha arvensis L.
1. Tên khác: Bạc hà nam, nạt nặm, chạ phiéc hom (Tày)
2. Tên khoa học: Mentha arvensis L.
3. Họ: Bạc hà (Lamiaceae)
4. Bộ phận dùng: Bộ phận trên mặt đất
5. Công năng, chủ trị: Sơ phong, thanh nhiệt, thấu chẩn, sơ can, giải uất, giải độc. Chữa cảm mạo phong nhiệt, cảm cúm, ngạt mũi, nhức đầu, đau mắt đỏ, thúc đẩy sởi mọc, ngực sườn đầy tức.
Cây bạc hà có tên khoa học là – Mentha arvensis L
6. Cây bạc hà – Mentha arvensis L có nguồn gốc và phân bố.
Cây bạc hà – Mentha arvensis L nguồn gốc từ Châu Âu và Trung Đông, được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1753 bởi Carl Linnaeus ở Anh. Hiện nay, loại cây này đang được phổ biến và trồng rộng rãi ở nhiều nơi trên thế giới.
7. Đặc điểm của bạc hà – Mentha arvensis L.
Cây bạc hà hay bạc hà băng có tên khoa học Mentha arvensis L, thuộc họ Bạc hà (Lamiaceae) là loại cây sống lâu năm, thuộc loại thân thảo và có các đặc điểm như sau:
Thân cây bạc hà – Mentha arvensis L mềm hình vuông, mang mầm lá mọc bò lan và có chiều cao khoảng 40 – 50cm.
Lá cây bạc hà – Mentha arvensis L có răng cưa mọc đối, hoa có nhiều màu gồm màu hồng, trắng hoặc tím hồng;
Quả cây bạc hà – Mentha arvensis L thuộc loại quả bế có 4 hạt, các bộ phận của cây trên mặt đất đều có lông.
Môi trường sống thích hợp của cây bạc hà – Mentha arvensis L ở độ cao từ 1300 – 1600m.
Môi trường sống thích hợp của cây bạc hà – Mentha arvensis L ở độ cao từ 1300 – 1600m.
Cây bạc hà – Mentha arvensis L tươi được thu hái cất tinh dầu hoặc phơi khô sau khi thu hoạch, bảo quản ở môi trường khô ráo. Tất cả các bộ phận trên mặt đất của bạc hà băng đều chứa tinh dầu với hàm lượng khoảng từ 1 – 3%, trong đó chủ yếu là limonen, menthol, methyl acetat, cimen, myrcen…
II: Kỹ thuật trồng và cách chăm sóc cây bạc hà – Mentha arvensis L.
Cây bạc hà – Mentha arvensis L là một loại cây thảo mộc rất dễ chăm sóc, có hương thơm dễ chịu và thường được chiết xuất để làm tinh dầu. Ngoài ra, đây cũng là loại cây rất tốt cho sức khỏe, có công dụng làm đẹp, giảm cân, tăng cường hệ thống miễn dịch, trị ho, cảm mạo, nhức đầu…
Bạn chỉ cần chậu nhỏ là có thể trồng cây bạc hà – Mentha arvensis L.
1. Chuẩn bị dụng cụ trồng, đất trồng và giống cây bạc hà – Mentha arvensis L.
1.1. Dụng cụ trồng cây bạc hà – Mentha arvensis L.
Bạn có thể tận dụng bao xi măng, chậu, khay, thùng xốp có sẵn trong nhà hoặc mảnh đất trống trong vườn để trồng cây bạc hà – Mentha arvensis L.
Lưu ý: Dưới đáy khay đục lỗ để thoát nước.
1.2. Đất trồng cây bạc hà – Mentha arvensis L.
Cây bạc hà – Mentha arvensis L có thể trồng trên nhiều loại đất khác nhau như đất thịt, đất cát, đất xám… Tuy nhiên, cây sẽ phát triển tốt nếu không bị nhiễm phèn hoặc mặn, thoát nước tốt.
Bạn có thể mua đất sẵn hoặc tiến hành trộn đất với phân bò hoai mục, phân gà, phân trùn quế, vỏ trấu, xơ dừa, than bùn, mùn hữu cơ… Nên bón lót với vôi rồi phơi ải từ 7 – 10 ngày trước trồng để xử lý các mầm bệnh có trong đất.
1.3. Giống cây bạc hà – Mentha arvensis L.
Hiện nay, trên thị trường có nhiều giống cây bạc hà – Mentha arvensis L như bạc hà Pháp, bạc hà chanh, bạc hà Âu… Bạn có thể chọn giống tùy thuộc vào sở thích và điều kiện.
Cây bạc hà – Mentha arvensis L thường được trồng bằng thân hoặc cành. Cành và thân được cắt thành từng đoạn dài từ 10 – 15 cm, phải có từ 3 – 4 mắt.
Cây bạc hà – Mentha arvensis L cũng không tốn nhiều diện tích.
2. Trồng cây bạc hà – Mentha arvensis L.
Đất sau khi làm kỹ, lên luống và bón phân lót, rạch từng hàng cách nhau 20cm, sâu 10cm.
Đặt nghiêng đoạn hom xuống rãnh cách nhau 20cm, lấp đất kín 2/3 hom, nén nhẹ để hom tiếp xúc với độ ẩm của đất thuận lợi cho nảy mầm.
Sau khi trồng, hàng ngày tưới ẩm theo hàng. Sau 5 – 7 ngày đoạn thân mọc thành cây lên khỏi mặt đất.
Cây bạc hà – Mentha arvensis L là loại cây dễ trồng.
3. Chăm sóc cây bạc hà – Mentha arvensis L.
Khi trồng cây bạc hà – Mentha arvensis L được khoảng 15 – 20 ngày, tiến hành bón lót bằng phân hữu cơ, phân dê, phân bò, phân trùn quế… Cứ khoảng 20 – 30 bón 1 lần cho cây.
Ở giai đoạn cây bạc hà – Mentha arvensis L chưa bò lan ra thì dùng cuốc xới phá váng đất. Nhưng sau khi cây bò rộng ra và thân rễ đã phát triển mạnh thì nhổ cỏ bằng tay và xáo xới ở chỗ đất hở và má luống.
Cây bạc hà – Mentha arvensis L gặp hạn thì khô cằn, nếu thiếu nước nghiêm trọng thì lá sẽ rụng trụi. Vậy cần phải tưới nước kịp thời. Mùa Hè đất quá khô thì nên tưới nước qua các rãnh để ngấm sâu vào thân rễ, hoặc bơm tháo nước vào qua một đêm, hôm sau tháo kiệt. Ngoài ra thường xuyên nhổ cỏ sạch sẽ, ngắt bỏ thu gom các lá gốc già úa.
Nếu gặp mưa to cần tháo nước nhanh chóng cho khỏi thối lá.
Chậu cây bạc hà – Mentha arvensis L xanh tốt.
4. Thu hoạch cây bạc hà – Mentha arvensis L.
Sau khi trồng cây bạc hà – Mentha arvensis L khoảng 4 – 5 tháng, khi thấy khối lượng thân lá cao nhất, hoa nở rộ thì thu hoạch. Sau khoảng 2 tháng thân cành phát triển mạnh, có thể thu hoạch được lần thứ 2; lần thứ 3 thường thu hoạch sau đấy 3 tháng.
Chọn ngày nắng ráo, vào buổi sáng lúc đã ráo sương, dùng dao sắc cắt phần thân cành có lá, để từng nắm nhỏ nơi râm mát.
III: Tác dụng và những bài thuốc từ cây bạc hà – Mentha arvensis L
Cây bạc hà – Mentha arvensis L là loại dược liệu thân thảo sống lâu năm, được sử dụng phổ biến trong các bài thuốc chữa bệnh ở cả Y Học Cổ Truyền và y học hiện đại. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn tìm hiểu tổng quan về công dụng của dược liệu bạc hà – Mentha arvensis L.
1. Tác dụng của bạc hà – Mentha arvensis L.
Nhiều nghiên cứu được thực hiện bởi các nhà khoa học nhằm mục đích trả lời câu hỏi “ăn cây bạc hà – Mentha arvensis L có tác dụng gì?”. Kết quả cho thấy cây bạc hà – Mentha arvensis L có nhiều tác dụng đối với sức khỏe:
Dược liệu cây bạc hà – Mentha arvensis L được sử dụng trong điều trị bệnh khi đã qua chế biến.
1.1. Tác dụng theo y học hiện đại:
Các nghiên cứu thực nghiệm sử dụng một liều nhỏ cây bạc hà – Mentha arvensis L trong điều trị cho thấy tác dụng kích thích khu thần kinh, tăng độ hưng phấn, giãn nở mạch máu, tăng tiết mồ hôi và làm hạ thân nhiệt. Sử dụng liều lớn hơn bạc hà cho tác dụng kích thích tủy sống, tê liệt phản xạ vận động và gây tê cục bộ. Bên cạnh đó, dược liệu bạc hà còn cho tác dụng ức chế sự phát triển của nhiều chủng vi khuẩn như Bacillus subtilus, Staphylococcus aureus, micrococcusglutamicus, Pseudomonas aeruginosa, Escherichia coli, Diplococcus pneumonie, Shigella, Salmonella Typhy, flexneri… và một số vi nấm như: Aspergillus fumigatus, Cadida albicans, A niger…
1.2. Tác dụng theo Y Học Cổ Truyền:
Dược liệu cây bạc hà – Mentha arvensis L có công dụng trừ phong giảm đau, tăng tiết mồ hôi, kiện vị, chỉ ho, kích thích tiêu hóa, thúc ban sởi mọc. Vì vậy, dược liệu này được dùng trị ho, cảm mạo phong nhiệt, người bệnh sốt cao, đau đầu, nghẹt mũi và ít hoặc không tiết mồ hôi.
Nhiều người sử dụng vẫn còn những băn khoăn như ăn cây bạc hà – Mentha arvensis L có tác dụng gì.
2. Công dụng của bạc hà – Mentha arvensis L.
Dược liệu cây bạc hà – Mentha arvensis L được sử dụng trong điều trị bệnh khi đã qua chế biến. Một số dạng bào chế sử dụng trong điều trị như trà, dầu, dạng lỏng, viên nang…
Vậy cây bạc hà – Mentha arvensis L có công dụng gì và ăn cây bạc hà – Mentha arvensis L có tốt không? Theo đó, bạc hà sử dụng trong điều trị với những công dụng như sau:
Điều trị toàn thân: Bệnh lý đường hô hấp, cảm lạnh, đau dạ dày, viêm phổi, co thắt cơ, rối loạn ruột, bệnh lý về gan và túi mật, đồ mồ hôi…
Điều trị tại chỗ: Sát khuẩn, đuổi côn trùng, điều trị các bệnh lý về da, diệt bọ chét, loét miệng, vết cắn độc…
Cây bạc hà – Mentha arvensis L bào chế dạng viên nang (500mg chiết xuất bạc hà băng) thường được chỉ định với liều lượng 1 – 2 viên nang mỗi lần dùng và dùng 3 lần mỗi ngày, uống cùng nước trong bữa ăn đối với người trưởng thành. Bạc hà bào chế dạng lỏng như rượu thuốc… được khuyến cáo dùng liều 20 – 60 giọt mỗi lần dùng, liều lặp lại cách nhau 3 – 4 giờ đồng hồ. Tuy nhiên, liều lượng bạc hà sử dụng trong điều trị là khác nhau tùy thuộc vào người bệnh (độ tuổi, tình trạng sức khỏe người bệnh…), dạng bào chế sử dụng và cần có chỉ định của bác sĩ điều trị.
Uống nước cây bạc hà- Mentha arvensis L rất tốt cho sưc khỏe
3. Những bài thuốc từ cây bạc hà – Mentha arvensis L.
Cây bạc hà – Mentha arvensis L mang lại nhiều công dụng đối với sức khỏe con người, vì vậy dược liệu này được sử dụng trong các bài thuốc chữa bệnh như sau:
3.1. Bài thuốc chống viêm, làm sạch khoang mũi từ cây bạc hà – Mentha arvensis L.
Dược liệu chứa hàm lượng lớn chất chống viêm rosmarinic axit. Vì vậy, sử dụng vài giọt lá bạc hà – Mentha arvensis L tươi hoặc tinh dầu bạc hà pha với nước sôi, xông hơi trực tiếp sẽ có tác dụng làm sạch, thông xoang mũi. Bạc hà còn có công dụng điều trị hen, dị ứng do nhiễm trùng nấm …
3.2. Bài thuốc chống say tàu xe từ cây bạc hà – Mentha arvensis L.
Một ly nước ấm có chứa bạc hà – Mentha arvensis L hoặc tinh dầu bạc hà giúp giảm buồn nôn và tránh buồn nôn. Ngoài ra, sử dụng 3 – 4 giọt tinh dầu bạc hà vào khăn tay và hít đem lại công dụng chống say tàu xe hiệu quả;
Cây bạc hà – Mentha arvensis L mang lại nhiều công dụng đối với sức khỏe con người
3.3. Bài thuốc xua đuổi côn trùng từ cây bạc hà – Mentha arvensis L.
Sử dụng một lượng nhỏ tinh dầu bạc hà – Mentha arvensis L cho vào máy xông hơi có tác dụng khử sạch mùi hôi…
3.4. Bài thuốc trị hôi miệng từ cây bạc hà – Mentha arvensis L.
Uống một ly trà cây bạc hà – Mentha arvensis L hoặc nhai trực tiếp vài nhánh bạc hà khi cảm thấy hơi thở có mùi giúp khử mùi hiệu quả;
3.5. Bài thuốc giảm căng thẳng từ cây bạc hà – Mentha arvensis L.
Một ly trà cây bạc hà – Mentha arvensis L uống vào ban đêm (trước khi đi ngủ 30 phút) sẽ giúp dễ ngủ và giảm stress.
Ăn cây bạc hà – Mentha arvensis L có tốt không? Cây bạc hà – Mentha arvensis L giúp bạn giảm căng thẳng và ngủ ngon
4. Tác dụng phụ và lưu ý khi sử dụng bạc hà – Mentha arvensis L.
Một số tác dụng phụ khi sử dụng cây bạc hà – Mentha arvensis L như buồn nôn, bồn chồn, động kinh, chóng mặt, rát cổ họng, các vấn đề về thị giác và thính giác, tăng huyết áp, phá thai, suy nhược phổi và tổn thương não. Trong trường hợp gặp những tác dụng phụ nguy hiểm, ảnh hưởng đến sức khỏe bạn cần thông báo ngay cho bác sĩ điều trị để được thăm khám và có biện pháp điều trị hợp lý.
Một số đối tượng cần lưu ý khi sử dụng bạc hà – Mentha arvensis L trong điều trị bệnh như sau:
Phụ nữ mang thai, phụ nữ đang cho con bú cần tuân thủ quá trình sử dụng (liều lượng, thời gian điều trị) theo đúng như chỉ định của bác sĩ. Lá cây bạc hà – Mentha arvensis L làm xuất hiện kinh nguyệt nên có khả năng đe dọa sảy thai ở phụ nữ đang mang thai, vì vậy để an toàn không nên sử dụng dược liệu này ở phụ nữ mang thai;
Không sử dụng cây bạc hà- Mentha arvensis L trong điều trị cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
Bạn cần thông báo với bác sĩ điều trị trong trường hợp dị ứng, kích ứng với các thành phần của cây bạc hà – Mentha arvensis L, các loại thảo dược và thuốc khác;
Thông báo với bác sĩ nếu bạn đang mắc các bệnh lý kèm theo và các loại thuốc bạn đang sử dụng (thuốc kê đơn, thuốc không kê đơn, thực phẩm chức năng, vitamin, khoáng chất) để tránh nguy cơ tương tác thuốc;
Không sử dụng cây bạc hà- Mentha arvensis L trong điều trị cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
Như vậy cây bạc hà – Mentha arvensis L là dược liệu có nhiều công dụng đối với sức khỏe và được sử dụng trong nhiều bài thuốc chữa bệnh. Tuy nhiên cũng tương tự như những loại thuốc khác, bạc hà có thể tương tác với những loại thảo dược và thuốc khi dùng chung, dẫn đến những tác dụng phụ đối với sức khỏe. Vì vậy, mọi người cần tham khảo ý kiến bác sĩ điều trị trước khi sử dụng để đạt được hiệu quả tốt nhất.
