Cây Cỏ Nhọ Nồi – Eclipta prostrata (L.) L
Mô tả, đặc điểm, kỹ thuật trồng, cách chăm sóc, tác dụng và những bài thuốc từ cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata(L.) L
I. Mô tả và đặc điểm của cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata(L.) L
1. Tên khác: Cỏ mực, Hạn liên thảo, lệ trường, phong trường, mạy mỏ lắc nà (Tày), nhả cha chát (Thái)
2. Tên khoa học: Eclipta prostrata(L.) L.
3. Họ: Cúc (Asteraceae)
4. Bộ phận dùng của cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata(L.) L: Phần trên mặt đất
5. Công năng, chủ trị: Lương huyết, chỉ huyết, bổ can thận, chữa các chứng huyết nhiệt, ho ra máu, nôn ra máu, đại tiện ra máu, tiểu tiện ra máu, chảy máu cam, chảy máu dưới da, băng huyết, rong huyết, râu tóc sớm bạc, răng lợi sưng đau.
Cây cỏ nhọ nồi có tên khoa học là Eclipta prostrata (L.) L
6. Cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata(L.) L phân bố ở đâu?
Bạn có thể bắt gặp cây nhọ nồi mọc hoang nhiều ở ven đường, cánh đồng hoặc trong vườn nhà. Cây chủ yếu mọc ở những nơi đất ẩm ướt, phân bố nhiều tại các quốc gia như: Thái Lan, Trung Quốc, Ấn Độ, Nepal, Brazil và Việt Nam.
7. Đặc điểm của cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata(L.) L
Cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L (hay còn gọi là cây cỏ mực, hạ liên thảo) là cây thuốc của Châu Á, thuộc họ cúc, thân có nhiều nhánh, mọc đối hoặc mọc thẳng, có lông xù. Cây mọc ở những nơi thoát nước kém trên thảo nguyên đất đen ẩm, bùn lầy ven ao, sông, mương, nơi thoát nước kém trong ruộng, vườn, ven bãi. Loại cây này thường được tìm thấy nhiều nhất trong các môi trường đất ngập nước bị xáo trộn, nhưng nó đôi khi xuất hiện ở các khu vực khô hơn và phát triển hơn. Cây ưa ẩm ướt trong điều kiện trung bình, và đất mùn hoặc mùn được ưu tiên. Cây có bộ rễ phát triển tốt, hình trụ, màu xám cùng với các thân gỗ có múi, không hóa gỗ, mảnh, màu đỏ nhạt, dài tới 30 cm hoặc hơn được bao phủ bởi các lông ngắn, cứng, mọc rễ ở các đốt dưới.
Cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L hay còn gọi là cây cỏ mực, hạ liên thảo
7.1 Lá của cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L
Lá của cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L mọc đối, đơn giản, thô ráp, màu xanh xám, hình trứng thuôn dài đến hình mác thuôn dài. Có chiều dài 2-10 cm và rộng chừng 1-3 cm. Đỉnh nhọn hoặc cùn, rìa toàn bộ hoặc hơi có răng cưa, hình lưỡi liềm, chủ yếu không cuống. Các lá phía dưới đôi khi có lông tơ ngắn, mọc đối ở cả hai mặt, gân nổi rõ.
7.2 Hoa cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L
Đầu hoa của cây nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L có đường kính tới 1cm, cụm hoa trắng không cuống. Tràng hoa màu trắng, xếp ly, dài 2-3 mm. Hoa đĩa rất nhiều, hình ống, dài 1,5-2 mm. Nhị năm, dạng sợi rời nhau, bao phấn kết lại tạo thành ống bao quanh nhụy.
7.3 Quả của cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L
Quả của cây nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L màu nâu nhạt đến đen, khía cạnh trái hình nêm, dài 2-3 mm, rộng 0,9 mm. Đỉnh có lông ngắn, thường có màu trắng, dễ gãy nhưng hai phần nhô ra như sừng thường không có lông.
Đầu hoa của cây nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L có đường kính tới 1cm
II. Kỹ thuật trồng và cách chăm sóc cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata(L.) L:
1. Giống cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata(L.) L
Cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L được nhân giống bằng hạt. Hạt chín rải rác vào mùa hè và mùa thu, vì vậy hạt chín đến đâu thì thu hoạch đến đó, đem phơi khô rồi bảo quản đến mùa xuân năm sau thì gieo. Hạt nhọ nồi rất nhỏ nhưng tỷ lệ nảy mầm cao. Thường áp dụng cách gieo hạt trong vườn ươm, sau đó đánh cây con đi trồng.
2. làm đất, trồng và chăm sóc cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata(L.) L:
Đất vườn ươm và đất trồng cần làm thật tơi nhỏ. Nên bón phân lót 10-15 tấn phân chuồng / ha, lên luống như luống cải rồi trồng với khoảng cách 20x10cm, hay 20x15cm.
Sau khi cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L bén rễ, có thể dung nước phân, nước giải, hoặc đạm pha loãng định kỳ cách 20 ngày tưới thúc 1 lần.
Cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L không có sâu bệnh, nhưng cần chú ý làm cỏ và giữ ẩm. Cây có thể trồng trong điều kiện che bóng một phần.
Cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L được nhân giống bằng hạt
3. Thu hoạch và sơ chế cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata(L.) L
Có thể thu hái quanh năm, dùng tươi hay phơi khô.
Khi dung, rửa sạch, loại bỏ tạp chất, cắt đoạn 3-5cm, rồi sao qua hoặc sao cháy. Nếu sao cháy, dung lửa to sao nhanh đến khi bên ngoài cây có màu đen thì phun ít nước để trừ hoa độc. Để nguội.
III. Tác dụng và những bài thuốc từ cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L:
Theo Y Học Cổ Truyền, cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L là cây thảo dược không độc, có vị chua, ngọt, tính hàn, có tác dụng lương huyết, cầm máu, ích âm, bổ thận thường được dùng trong điều trị can thận âm hư, các chứng huyết nhiệt, sốt cao, mẩn ngứa, chảy máu cam, mề đay…
Theo Y Học Cổ Truyền, cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L là cây thảo dược không độc
1. Những tác dụng từ cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L:
Cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L hay còn gọi là cây cỏ mực, mặc hán liên, hạn liên thảo. Đây là loại cây cỏ, kích thước 30 – 40cm. Thân cây có màu lục hoặc đỏ tía, phình lên ở những mấu, có lông cứng. Lá mọc đối, gần như không cuống lá, mép khía răng rất nhỏ; hai mặt lá có lông.
Vị thuốc là bộ phận trên mặt đất của cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L. Khi sử dụng để làm thuốc có thể dùng cây tươi, hoặc cây khô. Nếu dùng khô, trước khi cây ra hoa, bạn cần cắt lấy hết toàn bộ bộ phận trên mặt đất, phơi khô. Khi dùng thì rửa sạch lại, để ráo nước, cắt đoạn 3 – 5 cm, phơi khô. Tùy theo yêu cầu sử dụng có thể sao qua hoặc sao cháy để tăng tác dụng cầm máu của vị thuốc.
Cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L có tính hàn, vị ngọt, chua, lợi về các kinh tỳ, vị, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, mát huyết, cầm máu, bổ gan thận….
Cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L có tính hàn, vị ngọt, chua
Theo tài liệu cổ của Ấn Độ, cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L được dùng để điều trị các bệnh lý liên quan đến gan, vàng da và làm thuốc bổ tổng quát, choáng váng, chữa đau răng, chữa chứng lâu tiêu, giúp lành vết thương.
Tại Trung Quốc, toàn cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L được dùng làm chất cầm máu, trị đau mắt, ho ra máu, tiểu ra máu, gan to, vàng da, đau lưng.
Tại nước ta, theo Viện Dược liệu từng nghiên cứu tác dụng cầm máu và độc tính của cỏ nhọ nồi cho thấy cây có khả năng chống lại tác dụng của dicumarin (thuốc chống đông), cầm máu ở tử cung, tăng trương lực cơ tử cung… Vị thuốc này còn được dùng trong điều trị bệnh sốt xuất huyết, bệnh nha chu, trị chứng gan to, sưng bàng quang, sưng đường tiểu, trị mụn nhọt đầu đinh, bó ngoài giúp liền xương… hỗ trợ điều trị ung thư và nhiều bệnh khác.
Bạn có thể uống cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L hạ sốt hiệu quả khi dùng đúng cách
2. Những bài thuốc từ cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L:
2.1 Thanh nhiệt lương huyết, cầm máu, trị chảy máu cam, táo bón, viêm mũi dị ứng:
Cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L 12g, đan bì 9g, sinh địa 12g, trắc bách diệp 12g, tri mẫu 9g, tiên hạc thảo 12g, hỏa ma nhân 12g, rễ cỏ tranh 15g và hoàng cầm 9g. Sắc uống ngày một thang thuốc.
2.2 Chữa tiểu đường, thể trạng suy nhược:
Cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L 10g, lư căn tươi 30g, ô mai 5 quả, mạch môn đông 10g, ngọc trúc 10g, nam sa sâm 10g, nữ trinh tử 10g. Sắc thuốc mỗi ngày uống một thang.
Cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L chữa bệnh tiểu đường
2.3 Thuốc cho phụ nữ mãn kinh, mệt mỏi, nhức đầu, ngủ không ngon giấc:
Cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L 9g, hoàng cầm 9g, hồng hoa 9g, đương quy 9g, xuyên khung 6g, hoa cúc 9g, bạch thược 12g, sinh địa 12g, lá dâu 9g, ngưu tất 9g và nữ trinh tử 9g. Sắc uống một thang thuốc một ngày.
2.4 Thuốc giảm béo:
Cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L 15g hãm với nước sôi, uống hàng ngày thay cho trà.
2.5 Chữa viêm cầu thận, viêm thận mạn tính, đau lưng, tiểu tiện khó, đái dắt, kinh nguyệt lâu không sạch:
Cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L 30g, xuyên khung 10g, tiểu kế 30g, thục địa 10g, đương quy 10g, bạch thược 15g, xích thược 15g và bồ hoàng 15g. Sắc uống mỗi ngày một thang thuốc.
Cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L là loại thảo dược rất tốt cho sức khỏe
2.6 Thuốc bổ âm điều kinh nguyệt:
Cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L 12g, thanh hao 10g, nguyên sâm 10g, sinh địa 15g, bạch thược 10g và đan sâm 10g. Sắc mỗi ngày uống ngày một thang thuốc.
2.7 Chữa viêm tuyến tiền liệt:
Cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L 15g, câu kỷ tử 15g, thục địa 15g, ích trí nhân 10g, thỏ ty tử 12g, đảng sâm 15g, hoàng kỳ 15g, tỏa dương 10g, thổ phục linh 24g, vương bất lưu hành 10g, đương quy 6g và nữ trinh tử 12g. Sắc uống ngày một thang thuốc.
2.8 Thang ích khí bổ thận, chữa xuất huyết tử cung:
Cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L 30g, bạch thược 15g, thục địa 15g, hoàng kỳ 60g, sinh địa 15g, kinh giới sao 10g, thăng ma 6g, phúc bồn tử 15g và nữ trinh tử 15g. Sắc uống ngày một thang thuốc.
2.9 Trị bệnh eczema ở trẻ em:
Cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L 50g, sắc lấy nước cô đặc, bôi chỗ vết đau. Thường 2 – 3 ngày sau khi bôi là dịch rỉ giảm rõ ràng, đóng vẩy, đỡ ngứa, khoảng một tuần là khỏi. Theo Y Học Cổ Truyền, eczema trẻ em thuộc phạm trù thai liễm sang, chủ yếu có nguyên nhân do thấp nhiệt nội uẩn, phát ra ngoài da, chữa bằng cỏ nhọ nồi thì da trẻ không bị kích ứng.
Cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L chữa gan nhiễm mỡ rất tốt
2.10 Chữa gan nhiễm mỡ:
Cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L 30g, trạch tả 15g, đương quy 15g và nữ trinh tử 20g. Trường hợp gan nhiễm mỡ do nghiện rượu thì thêm: Cát căn 30g, bồ công anh 15g và chỉ củ tử (hạt khúng khéng) 15g; Người béo phì dẫn đến gan nhiễm mỡ thì thêm: đại hoàng 6g và lá sen 15g. Sắc lấy nước uống, mỗi ngày uống một thang thuốc.
2.11 Hỗ trị điều trị ung thư:
Theo tài liệu của Trung Quốc, để hỗ trợ chữa ung thư, cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L được dùng phối hợp với những vị thuốc khác trong điều trị bệnh ung thư cổ tử cung, xương, bạch huyết, họng và dạ dày. Trong đó, tác dụng để hỗ trợ chữa ung thư họng, chỉ cần dùng mỗi vị cỏ mực 50g tươi vắt nước uống hàng ngày hoặc sắc nước uống.
3. Lưu ý khi sử dụng cây nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L:
Người viêm đại tràng mạn tính, đại tiện phân lỏng, sôi bụng không nên dùng cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L.
Đối với phụ nữ mang thai thì cây cỏ nhọ nồi – Eclipta prostrata (L.) L không gây giãn mạch, không hạ huyết áp, nhưng có thể gây sảy thai.
